Met acrylverf op doek schilderen

Met acrylverf kun je heel fijn op doek (ook vaak canvas genoemd) schilderen. De structuur van doeken zorgt ervoor dat de verf mooi van de kwast loslaat. Schildersdoeken zijn lekker stevig, en toch veren ze net iets mee als je erop schildert. Als je klaar bent met schilderen kun je het eventueel (laten) inlijsten, maar het kan ook prima zonder lijst aan de muur.

Katoen of linnen?

Je kunt kiezen uit katoenen of linnen schildersdoeken. De vezels van katoen zijn veel korter dan bij linnen, daardoor zijn katoenen doeken wat grover van structuur en wat elastischer. Een linnen doek heeft een fijnere structuur en is minder elastisch. Een linnen doek gaat ook minder snel slap hangen na verloop van tijd. Aan de achterkant kun je vaak al zien of een doek van katoen of linnen is. Linnen is donkerder en grijs/bruinachtig, katoen is veel lichter van kleur.

Links een katoenen doek, rechts een linnen doek.

Spieraam

Schildersdoeken worden opgespannen op een spieraam. Dat is een raamwerk van houten latten. Tegenwoordig zijn er ook doeken op aluminium raamwerken te krijgen, die hebben minder last van temperatuur- en luchtvochtigheidsschommelingen.

Hoe herken je een goed spieraam?

• De latten mogen niet krom zijn.
• Het doek moet aan de achterkant van de latten vastgeniet zijn. Soms worden doeken aan de zijkant geniet, dat levert problemen op als je het doek wilt gaan naspannen.

Doek aan de achterkant vastgeniet

• De latten hebben een bol profiel, waardoor het doek niet op de lat zelf rust, maar er net iets van loskomt. Als het doek op de lat komt te liggen, ga je de lat in je schilderij terugzien.

Dankzij het bolle profiel op de latten raakt het doek de latten niet.

Op de foto hieronder zie je een doek dat niet genoeg los staat van de latten. Daardoor zie je de randen van de dwarslat in je schilderij terug.

Lat wordt zichtbaar

Je kunt ook nog kiezen uit verschillende latdiktes. Over het algemeen zijn latten 1,5cm dik, maar er zijn ook extra dikke latten te koop. Dat wordt dan vaak een 3D-doek genoemd, omdat je dan die brede zijkanten van het doek ook beschildert. Zo loopt je schilderij dus aan de zijkanten door.

Naspannen doek

Op de rechterfoto zijn de spietjes aangetimmerd, waardoor de latten uit elkaar gaan staan. Daardoor komt het doek weer op spanning te staan.

Na verloop van tijd kan een doek wat slapper gaan hangen. Dat is niet erg, want bij een goed doek worden zogenaamde spietjes meegeleverd, waarmee je het doek kunt naspannen. Je kunt de spietjes in elke hoek in de sleuven doen. Daarna timmer je voorzichtig dieper de sleuf in, waardoor de latten van het raamwerk wat uit elkaar zullen gaan staan. Daardoor komt het doek weer op spanning te staan.

Is het doek niet meer na te spannen, dan kan het eventueel helemaal van het raamwerk afgehaald worden en op een ander raamwerk opnieuw worden opgespannen. Dat kun je het best door een professional laten doen.

Kant-en-klaar doek of zelf opspannen?

Je kunt kant-en-klare doeken kopen, maar je kunt ze zelf in elkaar zetten en opspannen. Zelf opspannen is best een klus, het kost ook aardig wat tijd en het is niet per definitie goedkoper dan een kant-en-klaar doek. Het voordeel van zelf opspannen is, dat je zelf je doekmaten kunt bepalen.

Ik zou alleen zelf gaan opspannen als je dat toevallig erg leuk vindt om te doen, of als je heel specifieke wensen hebt op het gebied van formaat of materiaal. In alle andere gevallen zou ik gewoon kant-en-klare doeken kopen.

Een kant-en-klaar doek is in principe (zoals de naam al zegt) meteen klaar voor gebruik, maar in de praktijk is het beter om het toch nog van een of meerdere lagen Gesso te voorzien. Kant-en-klare doeken zijn al geprepareerd met meerdere lagen Gesso, maar vaak is de kwaliteit niet al te best en zitten er vanuit de fabriek wat vertresten op. Als je er zelf een extra laag Gesso op smeert, dan hecht je verf veel beter. Dat schildert niet alleen fijner, het bespaart je ook bakken met (dure) acrylverf.

Geef je kant-en-klare doek zelf een extra laag Gesso. Je kunt Gesso ook een kleur geven, zodat je meteen een mooie ondergrondkleur hebt voor je schilderij.

Goede doeken

Doeken van de grote prijsstunters zijn over het algemeen slecht; de latten zijn krom of erg gammel, er zitten putjes in de doeken, zijn soms aan de zijkant geniet, ze zijn soms in de verpakking al helemaal slap en dat soort dingen.Vreemd genoeg vind ik de doeken van Talens ook niet erg goed (ik vind al hun andere spullen namelijk erg goed). Deze doeken zien er op het eerste oog prima uit, maar op de een of andere manier drukken de dwarslatten altijd tegen het doek aan, waardoor je ze gaat zien in je schilderij (de foto eerder in dit artikel is zo’n Talens doek). Bij de kleinere formaten (zonder dwarslatten) heb je dat probleem niet.

Ik heb op heel wat verschillende doeken geschilderd en de volgende doeken bevielen mij prima:

• Katoenen en linnen doeken van Winsor & Newton zijn erg goed. Zij hebben ook Polycotton doeken, die zijn ook erg fijn.
• Museo doeken zijn prima.
• De huismerken van verschillende webshops/kunstenaarsmaterialenwinkels zijn over het algemeen uitstekend! Denk daarbij aan: Van der Linde, Busch & Van der  Worp, Art Center Regenboog, Van Beek Art Supplies enz.

Wil je graag vooral veel oefenen met schilderen en toch niet teveel geld uitgeven aan doeken, dan zou ik alsnog niet kiezen voor doeken van een prijsstunter. Je kunt dan veel beter gaan schilderen op canvasboard. Dat is een dunne plaat waar canvas op gelijmd is. Dan heb je de stevigheid van een plank en de structuur van een doek. Dat schildert heel lekker en canvasboard is relatief goedkoop.