Vernissen van gouache en aquarel schilderijen

Is het nodig om je gouache schilderij te beschermen tegen schadelijke invloeden, zoals vuil, spatwater of aantasting door het UV uit zonlicht? En zo ja, hoe doe je dat dan?
Daar gaat dit blog over.

Wanneer je een studie of kleine thumbnail maakt als oriëntatie voor een groter werk en je gouache of aquarel studie blijft in je schetsboek zitten, dan is het uiteraard niet nodig om
deze te vernissen of te fixeren.

Maar wat nu als je een gouache of aquarel maakt die je wilt gaan ophangen? Dan is inlijsten een prima optie want een mooi passe-partout en een lijst met glas is dan al een geweldige bescherming die jouw schilderij voor jaren zal beschermen.

Maar misschien maakte je een gouache op doek, of op mooi papier en wil je deze niet achter glas verbergen…
Dan kan je gebruik maken van een vernis of een fixatief om je werk langer goed te houden of de kleuren van je pigmenten te beschermen tegen UV stralen.

De keuze uit producten om je werken te beschermen is reuzegroot maar het is ook van belang dat je de belangrijkste verschillen weet tussen het fixeren en vernissen en het “wanneer en waarom”.
Laten wij dit eens even in ons opnemen.

Fixatief

Fixatief bindt “droge media” aan zijn ondergrond. Met “droge media” wordt bedoeld: pigmenten uit pastels, houtskool maar dus ook de pastelpotloden en houtskoolpotloden. Deze bevatten namelijk geen bindmiddelen zoals acryl- en olieverf het pigment bindt aan zijn ondergrond.

Fixatief zorgt ervoor dat je kunstwerk, gemaakt met droge media, beter aan de ondergrond zal hechten. Je kan je aquarel of gouache schilderij hiermee prima behandelen.
Maar doe dit pas als je werkje helemaal droog is! En ook: gebruik GEEN fixatief die je met de kwast moet aanbrengen, dus gebruik die in de vorm van een spray uit een spuitbus. Door te gaan kwasten, kan je schilderij ernstig verstoord worden want gouache en ook aquarel blijft oplosbaar na het droogproces.

Fixatief bevat synthetische poly-vinylharsen of een natuurlijke harsschelklak die zijn opgelost in een drager van alcohol, al dan niet met een uv-beschermring.
De kleur van je werk, met name bij pastels, gouaches en aquarellen, zal na behandeling van fixatief donkerder worden. Gebruik ook niet te veel fixatief en houdt de spuitbus op ten minste 50 cm afstand. Anders gaan de highlights van je werk verloren en versmeer je de boel.

Op Tekenclub.nl heb ik een uitgebreide Tutorial hierover gemaakt.

Vernis

Vernis is een, al dan niet, permanente laag en beschermt je schilderij tegen vervuiling, stof, vocht en vingerafdrukken. Vernis wordt over het algemeen gebruikt ter afsluiting of verfraaiing bij olieverf- en acrylverfschilderijen. Met verfraaiing bedoel ik: je kan vernis ook gebruiken om de glans van je werk te veranderen. Je kan de glas namelijk willen verhogen, verminderen of een combinatie hiervan maken.

Het chemische verschil met fixatief is dat Vernis synthetische harsen bevat. Dit is: acrylhars, aldehydehars of ketonhars. Maar ook wel natuurlijke harsen zoals dammar en gom. Deze zijn opgelost in een drager van voornamelijk spiritus.

Matte vernis bevat een mattering middel zoals wax. Ook bestaan er vernissoorten met een uv-beschermring om het verouderingsproces te vertragen van de pigmenten.
De vernis breng je aan met een spuitbus op een aquarel of gouache schilderij. Zorg dan wederom voor een afstand van tenminste 50 cm. Je kan meerdere laagjes aanbrengen met tussen periodes van gepaste droogtijd.
Op een olieverf- of acrylschilderij kan het ook met een kwast.
Hieronder tref je wat foto’s waarbij je kan zien hoe je een test kan doen op een van je studies zodat je kan zien wat het effect zou zijn op een van je grotere werken, mocht je deze willen gaan ophangen.
Probeer dit ook uit voor jezelf met het product van jouw keuze.

1: Plak de helft van een van je schetsen af. 2: Check of je er genoegen mee kan nemen

De verschillende soorten Vernissen en Fixatieven:

Hierbij een klein lijstje om inzicht te krijgen in wat soorten

• Eindvernis: deze kan je op elk moment verwijderen met het juiste oplosmiddel.
• Permanente Eindvernis: deze is niet te verwijderen.
• Retoucheer Vernis deze gebruik je bij olieverfschilderijen als een tussen vernis of als tijdelijke bescherming.
• Retoucheer Fixatief: deze kan je tussentijds gebruiken als je in lagen werkt met losse pigmenten, zoals pastels, houtskool en potloden.
• Definitieve Fixatieven: deze hebben een bindend effect voor losse pigmenten.

Let op: al deze middelen moet je dun aanbrengen en op een droog en schoon oppervlak en bij het gebruik van spuitbussen, op een afstand van tenminste 50 cm.

Nog even wat handige weetjes over Vernis en Fixatieven.

• Ga je aan de slag met vernis of fixatief? Zorg dan dat je ruimte goed geventileerd is. De middelen kunnen vluchtige organische oplosmiddelen bevatten of erg stinken.
• Tijdens het drogen van je vernis of fixeerlaag, kan het stof van je werkplek op je kunstwerk komen of je kat kan er overheen lopen! Je doet er dan slim aan om iets ter bescherming boven je werk te maken, zodat er zo min mogelijk stof op komt.
• Zorg ervoor dat je kunstwerk en de vernis/fixeer, op kamertemperatuur zijn. Als je deze aanbrengt op een te warm oppervlak zal het te snel drogen. Te koud of vorst is ook niet goed. Dit maakt de fixeer of vernis erg taai.
• Gebruik je een matte- of een satijnvernis? Zorg dan dat je deze altijd heel goed schut voor gebruik zodat de toevoeging die voor het matte effect zorgt, goed verdeeld wordt.
• Gebruik je vernis of fixatief in een spray vorm? Zet je werk dan rechtop en breng het in een regelmatig patroon aan. De eerste laag van links naar rechts en als deze droog is de tweede van boven naar beneden. Spray op een afstand van 50 cm. Spray ook altijd tot over de rand je werk heen om zo een gelijkmatige coating te verzekeren.
• Voorkom verstopte sproeikoppen door deze direct na gebruik, met een droge doek schoon te vegen. Mocht deze toch verstop zijn geraakt? Dan kan je de sproeikop reinigen met aceton of een andere reiniger met oplosmiddelen.

Dit is mijn verhaal en ervaring die ik tot nu toe rijk ben en ik hoop dat dit jou verder zal gaan helpen bij de keuze en toepassingen voor bescherming van je kunstwerken.

Met liefde gedeeld: Lineke Lijn ^^