Contrasten

Met contrasten bedoelen we in de schilderkunst verschillen in licht en donker, in kleur, in vorm en nog veel meer zaken. Als je wat dingen weet over contrasten, kun je zelf makkelijker dingen opvallender of minder opvallend maken.  In dit blog kijken we voornamelijk naar contrasten op het gebied van licht en donker en kleur. 

Hieronder zie je links een voorbeeld met alleen zwart en wit. Er bestaat op het gebied van licht en donker geen groter contrast dan dit. Een groot contrast zorgt over het algemeen voor spanning, dynamiek en soms onrust. Rechts zie je dezelfde vormen, maar dan met zwart en donkergrijs. Donkergrijs gaat makkelijker met zwart samen, het contrast is laag en daardoor is het beeld rustig. Persoonlijk vind ik ook daar een soort spanning in zitten, maar dat is een veel subtieler soort spanning. Het witte vlak links schreeuwt om aandacht door het grote contrast. Rechts wordt niet om aandacht geschreeuwd door het donkergrijs, het valt haast niet op.

Als we naar de kleurencirkel kijken, dan zien we dat sommige kleuren van zichzelf veel lichter zijn dan andere. Geel is bijvoorbeeld erg licht, paars is erg donker. En er zijn ook allerlei kleuren die daar tussenin liggen qua toonwaarde.

Kortom: als je geel en paars naast elkaar zet, dan heb je ook een groot contrast in licht en donker te pakken. Hieronder zie je wat een schreeuwerig effect dit geeft. 

Maar hier speelt nog iets anders. Als je naar de kleurencirkel kijkt hierboven, dan zie je dat geel en paars ver bij elkaar vandaan liggen. Kleuren die verder bij elkaar vandaan liggen op de kleurencirkel, veroorzaken een harder kleurcontrast. 

Hieronder zie je hetzelfde paars, maar nu omringd door een paarsig blauw. Die kleuren zijn op twee vlakken minder contrasterend: ze zijn allebei donker én ze liggen dicht bij elkaar op de kleurencirkel.

Ook hier zie je weer, dat het beeld veel rustiger is vergeleken bij het paars en geel. Het contrast tussen kleur én licht/donker is klein, daardoor ziet het er vrij rustig uit. Als je dit ergens op je schilderij in de achtergrond zet, zal het niet om aandacht schreeuwen, het geel met paars zou dat wél doen.

Toch is het mogelijk om bijvoorbeeld het contrast tussen geel en paars te verminderen. Als je het paars wat lichter maakt met wit, dan wordt het licht/donker contrast minder. Maar er is meer: je kunt een kleur ook minder fel maken. Je kunt het geel en het paars wat grijzer maken, dan zullen ze ook veel minder contrasteren:

Hierboven zie je wederom: als het contrast lager is, dan is het beeld veel rustiger. En dat is wat je kunt onthouden voor je schilderijen. Als jij ergens de aandacht naartoe wil trekken, zorg dan dat het contrast groter wordt in dat gebied en in andere gebieden juist minder.

Om het contrast te vergroten kun je op drie gebieden iets doen. Één van de drie gebieden is vaak al genoeg, maar je kunt ook twee of drie eigenschappen aanpassen!

1. Contrast in toonwaarde vergroten
2. Kleurcontrast vergroten
3. Kleurverzadiging vergroten

In onderstaand schilderij wilde ik de Ferrari laten opvallen. De kleuren in de achtergrond heb ik afgezwakt. In dit geval heb ik dat vooral gedaan door de verzadiging van het rood en groen te verminderen. In de Ferrari zelf heb ik het rood juist niet afgezwakt. Daardoor valt hij lekker op en vraagt de achtergrond niet teveel om aandacht, terwijl het toch nog wel kleurrijk is. 

Hier is een ander leuk voorbeeld uit een tutorial die op Schilderclub staat. De contrasten in de achtergrond zijn relatief laag, zowel in kleur als licht en donker. Daardoor 'wijkt' de achtergrond. Het rode huis vraagt veel aandacht, omdat rood sterk contrasteert met groen. Ook de waterval valt al snel op. Die is namelijk erg licht vergeleken met de omgeving. Onbewust wordt de aandacht van de kijker hierdoor naar deze plekken gezogen. 

Maak jij al bewust gebruik van contrasten? Laat het me weten in de reacties!

Heel veel plezier met schilderen!